Büyük İskender’in fetih rotasının Doğu anahtarı olan Şanlıurfa, kadim bir şehir olmanın vasıflarını taşıyor. Şanlıurfa’nın merkezinde bulunan Balıklıgöl’ün hikâyesi bundan 4 bin yıl öncesine dayanıyor! Bedia Ceylan Güzelce yazdı.

YAŞAYAN EN ESKİ KÜLT MERKEZİ

Şanlıurfa’nın merkezinde bulunan Balıklıgöl’ün hikâyesi bundan 4 bin yıl öncesine dayanıyor. Hikâyeyi anlatmadan önce, Balıklıgöl’ün, bugün hâlâ önemini kaybetmemesinden ve “kutsal” kabul edilmesinden ötürü, dünyanın yaşayan en eski kült alanı özelliğine de sahip olduğunu hatırlatayım.

Hz. İbrahim’in Tanrı’nın elçisi olduğuna inanmayan, kendi de halkı da çok tanrılı dine inanan hükümdar Nemrut onun sözlerine aldırmaz. Halkının aklını karıştırıyor diye Hz. İbrahim’i cezalandırmak ister ve bugünkü kalenin bulunduğu yerden bir mancınıkla ve aşağıda, Balıklıgöl’ün bulunduğu yerde yanan ateşe doğru fırlatılmasını emreder. Hz. İbrahim’in mucizesi kendini gösterir ve düştüğü yerdeki ateş suya, odunlar da balığa dönüşür. Nihayet yere yaklaştığında Peygamber, bir gül bahçesinin içine yavaşça düşer. Hikâyeye göre Nemrut’un kızı Zeliha, Hz. İbrahim’e inanmaktadır ve o da kendini hemen o ateşe atar. Zeliha’nın düştüğü yer Aynzeliha, Hz. İbrahim’in düştüğü yer ise Halil-ür Rahman Gölü olarak adlandırılır.

DÜNYANIN TEK AMAZON MOZAİĞİ

Makedon Kralı Büyük İskender, fethettiği her bölgeye bir komutanını yerleştiriyordu. Şanlıurfa’ya uygun bulduğu komutan Birinci Seleukos Nikhator’du. Seleukos tarafından MÖ 312’de Yunan usüllerine göre bir hanedanlık kuruldu ve Edessa adı verildi. İşte bu Edessa’dan geriye kalan en önemli buluntu Haleplibahçe Mozaikleri. Antik Edessa’nın ihtişamını anlatan bu mozaiklerin ana konusu, MÖ 2000’lerde Ege’den, Karadeniz’e ve Anadolu’nun içlerine uzanan kültür havzasında, erkek egemenliğine karşı savaşan kadınlar yani Amazonlar’ın savaş sahneleri. Amazonlar’ın mozaiğe aktarılmış dünyadaki tek örnekleri burada anlayacağınız. Fırat Nehri’nin orijinal taşlarının kullanıldığı Haleplibahçe Mozaikleri yaklaşık 100 metrekarelik bir alanı kaplıyor ve olduğu yerde bir arkeopark olarak korunuyor.

HALFETİ'DE EVLENİN

Fiyort atmosferinde bir düğün için Kuzey Denizi’nin derinliklerinde, titremenize gerek yok. Birecik Barajı ile çevrelenen Urfa’nın Halfeti İlçesi’nde tekne fiyatları kişibaşı 15 lira. Baraj sularının gelmesi ile halkın tek geçim kaynağı olan papaz eriği bahçeleri de sular altında kalınca, yöre halkının başlıca geçim kaynağı turizm olmuş. Bugüne kadar Halfeti’de şehir dışından gelip de evlenen olmamış. Ancak bir yanda eski bir Rum manastırı olan Rumkale, bir yanda bölge halkının yaşadığı sarı taşlarla örülmüş geleneksel evler arasında, muazzam bir teknenin üstünde şahane bir düğün yaparak bir ilki gerçekleştirebilirsiniz.

12 BİN YILLIK TARİH

Tarihi bundan 12 bin yıl öncesine kadar giden Şanlıurfa ve çevresinde ilk yaşam belirtileri, insanların daha yeni yeni yerleşik yaşama geçtiği dönemlere rastlar. Sonrasında Ebla, Akad, Sümer, Babil, Hitit, Hurri-Mitanni, Arami, Asur, Pers, Makedonya, Roma ve Bizans uygarlıklarının himayesinde olan Urfa’nın kadimliği de işte bütün bu kültürlerden aldığı ve bugüne getirdiği geleneklerden kaynaklanır. Malazgirt Savaşı sonrasında Selçuklu hâkimiyetine giren Urfa, Akkoyunlular, Safeviler’den sonra 1516’da Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olmuş. 1876’da kısa bir süre Halep’e bağlandıysa da 1916’da bağımsızlığını geri kazanmış.

Şehir merkezine yakın olan “eski şehir” tarafında, daracık sokaklar, taş duvarlar antik çağların izlerini taşıyor. Merkezin biraz dışına çıktığınızda yükselen binalar, kalabalıklaşan siteler, Urfa’nın geleceği ile ilgili ciddi yatırımların ve şu anda iki milyona yaklaşan nüfusun daha da artacağının habercisi. Suriye ile sınırı olan Urfa’nın bu yönüyle yakın zamanda doğunun yeni ticaret ve turizm rotalarında başkentlik etmesi ve Güneydoğu’nun pilot bölgesi olması planlanıyor.

Yöresel yemekler: Aya köftesi, semsek, tırşik, Yahudi köftesi, Urfa kebap, çiğköfte, şıllık tatlısı ve zingil, Şanlıurfa’nın başta gelen yemeklerinden. Melengiç ve mırra kahvelerini de mutlaka tadın.

Bakır alın: Bakırcılar Çarşısı’nda çeşit çeşit el yapımı bakır işleri çok uygun fiyatlarla satılıyor. Keçeden rengârenk terlikler, şal ve poşiler de alabilirsiniz.

URFA’NIN CEYLANLARI

Şanlıurfa’nın nesli tükenmek üzere olduğu için koruma altına alınan ceylanları, Ceylanpınar İlçesi’nde bulunuyor.

HARRAN’DAN EL HALİL’E

Kral Nemrut’un Hz. İbrahim’in hayatına kastetmesinden sonra bugünkü Harran’dan İsrail sınırları içinde kalan El-Halil (Hebron) şehrine kadar yürüdüğü yazar. Bu yol “İbrahim Yolu” olarak biliniyor.

HZ. EYÜB’ÜN ÇİLE ÇEKTİĞİ YER

Şanlıurfa merkezine yakın olan Hz. Eyüb Camii’nde bulunduğu yapı içinde, peygamberin sabır makamı var. Buradaki suyun şifalı olduğuna inanılıyor.

Bedia Ceylan Güzelce