Arykanda, Antalya

Antalya'nın batı ilçelerinden Finike'nin sınırları içerisinde yer alan Arykanda Antik Kenti'nin ismi Likya dilinde "Ary-ka-wanda", "yüksek kayalığın yanındaki yer" anlamına geliyor. 4 bin yıllık izler barındıran Arykanda, Likya bölgesinin en özgün kentlerinden biri olarak gösteriliyor. Şahinkaya diye bilinen sarp bir kaya yüzeyinin dibinden başlayan, eğimli arazi üzerinde yer alan antik kent, tiyatro ve mezar anıtları başta olmak üzere büyük ölçüde sağlam kalmış yapılarıyla ziyaretçilerini bekliyor.

Knidos, Muğla

Muğla'nın Datça ilçesindeki 2 bin 600 yıllık Knidos Antik Kenti'nin görkemli yapıları, kazı ve restorasyon çalışmalarıyla ayağa kaldırılıyor. Ege ve Akdeniz'in birleştiği yerde özel konumu, geçmişte birçok ünlü bilim insanına ev sahipliği yapmasıyla bilinen Knidos Antik Kenti'ndeki tarihi yapılarda yürütülen kazı, rölöve, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenlemesi çalışmaları devam ediyor. Astronomi ve matematik bilimci Eudoksus, doktor Euryphon, ressam Polygnotos ve dünyanın yedi harikasından biri olarak gösterilen İskenderiye Feneri'nin mimarı Sostratos'un yaşamına tanıklık ettiği rivayet edilen Knidos Antik Kenti'ne karadan ve denizden ulaşılabiliyor. 

Anemurium , Mersin

Mersin'in Anamur ilçesinde bulunan ve yaklaşık 600 dönümlük bir arazide yer alan tarihi yapılarla ziyarete gelenleri 2 bin yıl öncesine götüren Anemurium Antik Kenti'nde karada temizlik, kazı ve restorasyon çalışmaları sürerken, diğer taraftan da alanında uzman arkeolog dalgıçlarla zamanla 50 metre kıyıya doğru gelen denizin derinliklerinde kalan şehrin kalıntılarının yanı sıra antik limanı da tespit edilmeye çalışılıyor.

Tlos, Muğla

Muğla'nın Seydikemer ilçesindeki Tlos Antik Kenti'nde bulunan ve aslına uygun restore edilen tiyatro, yeni oyunların sahnelenmesi için hazırlanıyor. Yakaköy Mahallesi'nde bulunan, Likya uygarlığının önemli yerleşim merkezleri arasında yer alan kentte, Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taner Korkut'un başkanlığında 12 ay kazı çalışması yapılıyor. UNESCO Kültürel Mirası Geçici Listesi'nde yer alan kentteki tiyatro, bölgede bulunan parçalarıyla aslına uygun restore ediliyor. Titizlikle devam eden çalışmalarla tiyatronun eski ihtişamına kavuşturulması planlanıyor. 

Nysa, Aydın

Nysa, Aydın ilinin Sultanhisar ilçesi sınırlarında yer alan bir antik kent örenidir. Tarihi MÖ 3. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Karia kentlerindendir. Antik dönem tarihçisi ‘Stephanus’ MÖ 3. yüzyılda Seleukos’un oğlu I. Antiokhos Soter tarafından eşi adına şehri kurdurduğu bazı kaynaklarda göstersede, Kent ile ilgili en önemli bilgileri yaşamının büyük bölümünü Nysa'da geçiren ünlü Coğrafyacı Strabon'dan almaktadır. Strabon devrin en önemli eğitim merkezlerinden biri Nysa'da eğitim görmüştür. 130 yıllarında yapıldığı tahmin edilen ve bin 893 yıldır ayakta duran Nysa Kütüphanesi, Efes'teki Celsus Kütüphanesi'nden sonra Anadolu'nun en iyi korunmuş antik çağ kütüphanesi olarak ziyaretçilerini bekliyor.

Kültepe, Kayseri

Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran arkeolojik bulgu ve belgelerin gün ışığına çıkarıldığı Kültepe sadece tabletleriyle bilinen bir yer değil. Kültepe'de yapılan kazılarda en az 6 bin yıl önceye kadar giden bir yerleşim silsilesi tespit edildi ve daha erken dönemlere doğru da kazılar devam etmekte. Tabi ki Kültepe'yi öne çıkaran kısım özellikle ikinci bin yılda Asurlu tüccarların gelmesi ve burada bir sistem oluşturmasıyla birlikte ticaretin başlaması. Neredeyse Mezopotamya'nın en güneyinden başlayarak bütün her tarafı kapsayacak şekilde ağ kuran Asurlular, elde ettikleri malzemeleri Anadolu'ya getirmişler, altın ve gümüş karşılığında satmışlar. Fakat Kültepe'nin bu sistemli ticareti 300 yıl kadar sürmüş, yaklaşık olarak milattan önce 1700'lü yıllarda bu ticaret kesintiye uğramış. Yaklaşık olarak 900 yıl kadar Kültepe'de yerleşim olmamış. Tam Hitit'ler dönemine gelen zaman diliminde Kültepe'de bir yerleşim yok. Bunun çeşitli sebepleri var ama bu süreden sonra yine 'Demir Devri' dediğimiz yaklaşık 8. yüzyıla tarihlenen dönemlerden itibaren tekrar yerleşim kurulmuş ve kesintisiz olarak Selçuklu Dönemi'ne kadar devam etmiş. Kültepe'de tabletlerin yanında geç dönemlere ilişkin çeşitli anıtsal yapıları süsleyen kabartmalar, steller de var. Onların yanında daha çok 'Geç Demir Çağı' dediğimiz dönemlere ilişkin yerleşim tabakaları var. Asıl dikkat çeken kısmı 'Helenistik dönem' dediğimiz yani aşağı yukarı 300'lerden sonraki döneme ait çok ilginç veriler var. Yapılan kazılarda ve araştırmalarda biliyoruz Kültepe'de yoğun bir Helenistik Dönem yerleşimi var. Buna ilişkin yapılar da tespit edildi. Kutsal yapı olması gereken yerde çeşitli heykeltraş eserleri, o döneme ait oldukça güzel seramikler bulundu

Sebaste, Uşak

Roma'nın ilk imparatoru Augustus tarafından kurulan Uşak'taki Sebaste Antik Kenti'nde yapılan kazı çalışmalarında, büyük kilise olarak bilinen yapıda hamam kalıntıları bulundu.

Blaundus, Uşak

Büyük İskender’in Anadolu Seferleri’nden sonra Makedonya’dan gelenler tarafından kurulan ve bugün Uşak'ın Ulubey ilçesi Sülümenli köyü sınırları içerisinde yer alan Blaundus Antik Kenti, yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret ediliyor.

Zeugma, Gaziantep

Başta "Çingene Kızı" mozaiği olmak üzere birçok esere ev sahipliği yapan, dünyanın en büyük mozaik müzelerinden Zeugma, 2024'te 600 bin ziyaretçiye ulaşmayı hedefliyor.

Gordion, Ankara

Anadolu'nun ve başkentin piramitlerine evi sahipliği yapan Gordion, Ankara'nın ilk, Türkiye'nin 20'nci Dünya Mirası Listesi'ne giren kültürel miras varlığı oldu.

Dara Antik Kenti Mardin

Kaya içine oyulan yapılardan oluşan ve geniş bir alana yayılan Dara Antik Kenti’nin çevresi 4 kilometrelik bir surla korunmuştur. İç kale, kentin kuzeyinde ve 50 metre yüksekliğindeki tepenin üst düzlüğüne kurulmuştur. Kent içinde kilise, saray, çarşı, zindan, tophane ve su bendi kalıntıları halen görülebilmektedir. Ayrıca köyün etrafında tarihleri Geç Roma Dönemi’ne kadar giden mağara evlere rastlanmaktadır.

Karahantepe, Şanlıurfa

Karahantepe, Şanlıurfa’nın 60 kilometre doğusundadır. 12 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Şanlıurfa’nın, antik kent Ur Kaśdim (Kaldealıların Şehri) olduğuna inanılır. Urfa, bölgede gelişmiş tüm uygarlıkların mirasını taşır. Son arkeolojik çalışmalar, Karahantepe’nin Göbeklitepe’den bile daha erken olabileceğini göstermektedir. Bu durum sitenin dünyanın bilinen en eski Neolitik bölgesi olduğunu göstermektedir. Nevali Çori ve Göbeklitepe’de olduğu gibi Karahantepe’de de benzer bir yerleşim planı bulunmaktadır. Karahantepe ve tüm Şanlıurfa bölgesi, dünyanın bilinen tarihini değiştirmeye devam etmektedir.

Perre, Adıyaman

Antik Çağ'da Perre Antik Kent'i Helenistik dönem krallıklarından Kommangene Krallığı'nın beş büyük şehirlerinden biri olduğu antik kaynaklarda geçmektedir. Antik kent Perre tarihi hakkındaki ilk bilgiler, Bizans dönemi kayıtlarında yer alan Niceaia- Birinci İznik konsili toplantısı için Eyalet adına temsilci gönderdiği antik belgelerden anlaşılmaktadır. Ayrıca M. S.433 yılında bahsedilen mektuplarda adı geçtiği sanılan ören yeri yerleşimi ise ilk temel taşlarının işlenişi, şekil almış olması Kommagene Krallığı ve Roma dönemi izleri taşıdığını 2009 yılında antik kent hakkında araştırma yapan belgesel yönetmeni Tekin Gün günlüklerinde geçmektedir. 

Arslantepe, Malatya

Arslantepe Höyüğü Malatya'nın 7 km. kuzeydoğusunda yer alan bir arkeolojik yerleşim. Türkiye’deki en büyük höyüklerden biri. 30 metre yükseklikteki höyük MÖ 5 bin yıllarından MS 11. yüzyıla kadar iskan edilmiş. Önce Roma köyü daha sonra da Bizans nekropolü olarak kullanılmış. 2021 tarihinde UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edildi. Kazılarda MÖ 3600-3700 yılına ait olduğu düşünülen yirminin üzeri mezar ile altı ev kalıntısı ve küp içerisinde iki çocuk iskeleti, bir tapınak, bir saray, çok sayıda mühür ve ustalıkla yapılmış madeni eşyalar bulunmuş.

Çatalhöyük, Konya

Dünyada ilk kentleşme modellerinden olan, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde de yer alan Çatalhöyük'teki kazıda ortaya çıkarılan buluntunun 8600 yıllık ekmek olduğu tespit edildi. Konya'nın Çumra ilçesinde yer alan Neolitik dönemde yaklaşık 8 bin kişinin bir arada yaşadığı Çatalhöyük'te yeni buluntulara rastlanıyor.

Göbeklitepe, Şanlıurfa

"Tarihin sıfır noktası" kabul edilen ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Göbeklitepe insanlık tarihinin en önemli miraslarından biri. Neolitik Çağ gibi avcı-toplayıcı toplumlara dair anlayışımızı büyük ölçüde değiştirdi. Göbeklitepe’de ilk kazı çalışmaları 1995 yılında başladı ve kısa sürede içerisinde hayvan motifleri ve geometrik şekillerle süslenmiş, T biçimli dikilitaşlar, çeşitli insan ve hayvan heykelleri, taş ve kemik aletler ile dönemin beslenme ekonomisini yansıtan bitki ve hayvan kemikleri gibi birçok kalıntıya ulaşıldı. Göbeklitepe’deki çalışmalar insanlık tarihinin en önemli dönüşümlerinden biri olan yerleşik ve üretici yaşamın nasıl ortaya çıktığına dair önemli bilgiler sağladı.

Selge, Antalya

Antalya Selge Antik Şehri sınırları içerisinde 65 milyon yıllık konglomera kayalardan oluşan ve ayakta duran insanları andırması nedeniyle “Adam Kayalar” olarak adlandırılan bölge, doğal yürüyüş parkurları ile doğa sporları yapan insanların uğrak yerleri arasında yer alıyor. 

Kibyra, Burdur

Burdur'un Gölhisar ilçesindeki Kibyra Antik Kenti, gün doğumunda güzel bir görüntü oluşturdu. Türkiye'de antik döneme ilişkin en uzun gladyatör frizlerinin çıkarıldığı, Roma İmparatorluğu döneminde gladyatör dövüşleriyle ünlü antik kent, gün doğumunda dron ile görüntülendi. 

Laodikya, Denizli

Helenistik döneme ait Laodikya Antik Kenti. Hristiyanlığın ilk 7 kilisesinden birisine sahip olan kent M.Ö 3. Y.Y'da Seleukos Kralı II. Antiokhos tarafından karısı Laodike adına kuruldu. Laodikya Antik Kenti, Denizli'ye 6 km uzaklıkta bulunuyor. 

Sagalassos, Burdur

Antik Yunan'da Pisidya'nın başkenti olan bu şehrin çoğu yapısı kısmen de olsa ayakta kalabilmiş. Bunların en iyi durumda olanı ise tiyatro bölümü. Batı Toroslar'ın bir parçası olan Ağlasun dağının güney eteklerinde, 1450–1700 m yükseklikteki meyilli bir arazi üzerine kurulu kenti ilk olarak 1706'da Paul Lucas keşfetmiş, arkeolojik kazılar ise 1990'da başlatılmış. Çeşmelerinin görkemiyle anılan Sagalassos, dünyanın en yüksek rakımlı, 9 bin kişilik tiyatrosu ve kendine has kaya mezarlarıyla bilinir. Sagalassos'ta bulunan ve Traian dönemine tarihlenen Ares, Herkül, Hermes, Zeus, Athena ve Poseidon büstleri Antik Dönem heykeltıraşlığının önemli örneklerinden sayılıyor. 

Hierapolis, Denizli

Osmaniye sınırları içinde Kesmeburun, Bahçe ve Kazmaca köylerinin ortasında yer alan ve geçmişi Pers İmparatorluğu dönemine kadar uzanan Kastabala (Hierapolis) Antik Kenti, Antik Kilikya Bölgesi'nin önemli kentlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Ceyhan Nehri’nin yakınlarında küçük bir ovaya hakim konumda bulunan antik kent; sütunlu caddesi, tiyatrosu, hamam yapısı, kiliseleri ve tarihi kalesi ile günümüze kadar ayakta kalabilen yapılarıyla dikkat çekiyor. 2 bin 700 yıllık antik kent, Çukurova'nın Efes'i olarak da biliniyor.

Afrodisias, Aydın

Aphrodisias, antik Karya'da oldukça iyi korunmuş bir şehirdir. Aydın'ın 100 km doğusunda yer alan sit alanına Aydın, İzmir ve hatta Antalya'dan günübirlik bir gezi için kolayca ulaşılabilir. Şehir, antik çağda Afrodit Tapınağı ve mermer heykelleri ve heykeltıraşları ile ünlüydü. Aphrodisias, Romalıların soylarını Aphrodite ve oğlu Aeneas aracılığıyla sahiplenmesiyle Roma İmparatorluğu döneminde zenginleşti. Efes Artemis'ine benzeyen Afrodisias Afrodit, ikonografisinde de görüldüğü gibi Anadolu Ana Tanrıçası'nın devamıydı. Anadolu Ana Tanrıçası, Neolitik dönemde Çatalhöyük zamanından itibaren Anadolu'da güçlü ve hakim bir külttü.

Tripolis, Denizli

Buldan ilçesinin Yenicekent Mahallesi'nde yer alan bu gösterişli yamaç kentinin şehircilik anlayışı, döneminin zengin kentlerinden bir olduğuna işaret eder. Üç bölgenin kesişim yerinde kurulan "Üç Şehir" anlamındaki Tripolis Antik Kenti'nin en önemli yapıları tiyatro, hamam, şehir binası, kale, surlar ve su yollarıdır. Kazı çalışmaları 2013 yılında başlayan ve halen devam etmekte olan kent, antik kent meraklıları için yeni bir keşif alanı sunar. 

Aizanoi, Kütahya

Aizanoi 1824 yılında Avrupalı gezginlerce yeniden keşfedilmiş. 1926 yılında M. Schede ve D. Krencker başkanlığında Alman Arkeoloji Enstitüsü'nce ilk kazılar yapılmış. 1970 yılından bu yana her yıl düzenli olarak kazı çalışmaları devam ediyor. Kalıntılar arasında Anadolu’daki en iyi korunmuş Zeus Tapınağı, 15 bin kişi kapasiteli tiyatro ve tiyatroya bitişik nizamda yapılmış 13 bin 500 kişilik stadyum, iki hamam, dünyanın ilk ticaret borsa binası, sütunlu cadde, Kocaçay üzerinde ikisi ayakta kalmış beş köprü, iki agora, gymnasium, Meter Steunene kutsal alanı, nekropoller, antik bir bent, suyolları, kapı yapıları bulunuyor. 

Karatepe Aslantaş, Osmaniye

Osmaniye'nin Kadirli ilçesindeki Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi'ndeki 2 bin 700 yıllık yazıtlar, UNESCO Dünya Belleği Kütüğü'ne "Karatepe Yazıtları" adıyla kaydedildi.

Uzuncaburç (Diocaesarea), Mersin

Mersin'in Silifke ilçesine bağlı Uzuncaburç mahallesindeki Diocaesarea Antik Kenti'ndeki Roma yolu temizlenerek, antik kenti gezmek isteyenler için alternatif bir gezi parkuru haline getirildi.

Aspendos, Antalya

Antalya'nın 40 km doğusunda, antik çağda Eurymedon olarak adlandırılan Köprüçay Nehri üzerinde yer alır. Eurymedon Nehri, Yunanlılar ve müttefikleri arasındaki Eurymedon Savaşı (M.Ö. 5. yüzyıl) ve Xerxes I. Pers İmparatorluğu nedeniyle eski zamanlarda ünlüydü. Savaş, hem suda hem de karada gerçekleşen ilk savaş olarak bilinir. Bugün, site esas olarak görkemli Roma tiyatrosuyla ünlüdür - sadece Roma döneminin en iyi korunmuş tiyatrosu değil, aynı zamanda aynı dönemin en iyi tasarlanmış tiyatrosudur. Selçuklu Türkleri, kervansaray ve saray olarak kullanılmak üzere inşa edildikten yaklaşık bin yıl sonra antik tiyatroyu yenilediler. Bu tadilat tiyatronun günümüze neredeyse hiç bozulmadan ulaşmasını sağladı. Aspendos'taki tiyatro, sahne binasının hala orijinal yüksekliğinde ayakta olduğu ve sadece nişlerdeki heykellerin eksik olduğu antik tiyatronun tek örneğidir. Diğer önemli yapılar arasında büyük bazilika, agora, çeşme, su kemerleri ve arkeologlar için hayranlık uyandıran iki benzersiz sifon sistemi bulunmaktadır.

Termessos, Antalya

Büyük İskender'in doğu seferinde surlarını aşamadığı tek şehir olarak bilinen Termessos Antik Kenti, tarihi ve doğasıyla her mevsim ziyaretçilerini ağırlıyor. Döşemealtı ilçesi yakınlarındaki antik kent, nekropol alanları, lahitleri, yapıları, tiyatrosu, yaban hayatı ve endemik bitkileriyle dikkati çekiyor. Güllük Dağı zirvesindeki konumu nedeniyle şimdiye kadar kazı çalışması yapılamayan, Türkiye'nin en bakir antik kentleri arasında yer alan Termessos'a giden ziyaretçiler, yürüyerek ulaştıkları sarp kayalıklar üzerindeki tiyatrodan Antalya'yı seyretme, bölgedeki bitki florasını inceleme, kuş seslerini dinleme, dağ keçisi başta olmak üzere bazı yaban hayvanlarını görme fırsatı yakalıyor.

Kedrai

Gökova Körfezi'ne hakim konumda bulunması, sadece denizden ulaşılması ve korunaklı limanlarıyla dikkati çeken Kedrai Antik Kenti'nde yer alan tiyatro ile surlar gün yüzüne çıkarılıyor. Muğla'da Apollon Tapınağı, tiyatro ve mezarlık kalıntılarının bulunduğu adadaki Kedrai Antik Kenti'ne ulaşan kazı ekibi, tarihi kalıntıları gün yüzüne çıkarıyor.

Letoon, Muğla

UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan Muğla'nın Seydikemer ilçesindeki Letoon Antik Kenti, bünyesinde barındırdığı 3 tapınak ve yazıtlarla Likya tarihinin aydınlanmasına katkı sağlıyor. Kumluova Mahallesi'nde bulunan, 1988'de UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınan kent, "Likya medeniyetinin dini merkezi" olarak biliniyor. Bünyesinde barındırdığı Leto, Apollon ve Artemis adına yapılmış tapınaklar, yazıtlar ve heykel kaideleriyle Likya tarihinin gün yüzüne çıkmasına katkı sunan kentte kazı ve restorasyon çalışmaları sürüyor. 

Patara, Antalya

Likya kentlerinden biri olan ve Likya Birliği'nin başkentliğini yapan Patara Antik Kenti, dünyanın dört bir yanından Antalya'nın Kaş ilçesine ziyarete gelen yerli ve yabancı turistleri adeta geçmişte yolculuğa çıkarıyor.

Stratonikeia, Muğla 

Muğla'nın Yatağan ilçesindeki Stratonikeia Antik Kenti'nde yürütülen kazı çalışmalarında 1900 yıllık çocuk ayak izleri gün yüzüne çıkarıldı. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan, "Gladyatörler Şehri" olarak bilinmesinin yanı sıra dünyanın en büyük mermer kentleri arasında gösterilen Stratonikeia'da, 1977'de başlayan kazı çalışmaları yılın 12 ayı boyunca devam ediyor. Helenistik, Roma ve Bizans'ın yanı sıra Anadolu beylikleri, Osmanlı ile Cumhuriyet dönemleri için de önem taşıyan antik kentte, önemli eserler bulunuyor.

Efes,  İzö

Efes

Türkiye'nin en eski turizm noktalarından biri olan Efes, 8500 senelik geçmişiyle yılda ortalama dünyanın her coğrafyasından gelen 2,5 milyon turiste ev sahipliği yapıyor. İnsanlığın ortak mirası olduğu 2015 yılında tescillenerek UNESCO Dünya Miras Listesi'ne giren Efes, ziyaretçilerine, milattan önce 6500 yılından bu yana biriktirdiği kültürel mirası sunuyor. Geçmişi milattan önce 3. yüzyıla dayanan Efes Antik Kenti, Celsus Kütüphanesi gibi yapılarıyla antik dönemin mimarisinin en seçkin örneklerini barındırıyor. 

Alacahöyük, Çorum

Hattuşa, Çorum

Ani Harabeleri, Kars

Side, Antalya

Perge, İzmir

Phaselis, Antalya

Antiphellos, Antalya

Olympos, Antalya

Myra, Antalya

Xanthos Antalya

Kaunos, Muğla

İasos, Muğla

Milet, Aydın

Priene Antik Akropolis, Aydın

Metropolis Antik Kenti, İzmir

Sardis, Manisa

Smyrna, İzmir

Aiolis, İzmir

Pergamon, İzmir

Asos, Çanakkale

Troya, Çanakkale