Dondurma Günü'nüz kutlu olsun. Dondurmacıya gidip iki top dondurma yiyerek ya da evde kendi dondurmanızı yaparak bu tatlı günü kutlayabilirsiniz.

Dondurma bir zamanlar hükümdarları ve aristokrasiyi serinleten özel bir ikram olsa da, teknolojinin ve soğutucuların gelişmesiyle artık her evin favorisi haline gelmiş durumda. Günümüzde her meyveyle her damak tadına uygun her yaştan insanı tatmin edecek çeşidi yapılıyor.

Bugün dondurma birçok kültürün ayrılmaz bir parçası haline gelmiş. Küreselleşme, Japonya'nın mochi dondurmasından İtalya'nın kremalı gelatosuna ve Türkiye'nin maraş dondurmasına kadar çok sayıda tat ve çeşidi beraberinde getirmiş. Her ülke bu klasik lezzete kendine özgü bir yorum getirmiş ve ortaya keşfedilecek çok çeşitli tatlar ve dokular çıkmış.

Dondurmanın tarihi, insanlığın yeniliğe olan sevgisinin kanıtı gibi. Eski köklerinden, bugün tadını çıkardığımız sınırsız çeşitlilikteki tatlara ve formlara doğru evrilerek dünya mutfağının en önemli ve en popüler tatlısı haline gelmiş.

İlk dondurma nasıl yapıldı?

İlk dondurma nasıl yapıldı?

Dondurmanın tarihi çok eskilere dayanır ve tek bir mucidi yoktur; çoğu kültür soğutulmuş veya meyveli ve buzlu bu yiyeceğin erken bir versiyonunu yapmıştır.

Aztekler, 15. yüzyılda dağların tepelerinden aldıkları karları, yemeklerini ve içeceklerini soğutmak için kullanırken, Peru ve Kolombiya’daki Andres dağlarındaki karlar da soğutma amaçlı kullanılmıştır. History Channel, soğutulmuş ya da dondurulmuş süt ürünlerine dair en eski kayıtların en az M.Ö. 4000 yılına dayandığını bildiriyor. En yaygın olarak anlatılan dönem ise M.S. 618-907 yılları arasında Çin'deki Tang hanedanlığı dönemi. Çin'deki Tang hanedanlığı; kafur, manda sütü ve pirinç karışımlarını dondurarak yanlışlıkla dondurmayı icat etti. Daha sonra Arabistan, İran ve Anadolu’ya geçtiği biliniyor. Persler MÖ 500 civarında buzu üzüm suyu, meyve suyu ve diğer tatlı tatlarla karıştırarak bastani adı verilen dondurma benzeri bir lezzete çevirdiler.

Dondurmanın Avrupa'ya geçişi

Dondurmanın Avrupa'ya geçişi

Büyük İskender yürüyüşe çıkarken yanında her zaman çilek, meyve, bal ve sütle karıştırılmış dağ karı bulundururdu. Bu tatlı, askerlerin susuzluklarını gidermelerine yardımcı olur ve sıcak koşullarda onlara güç verirdi. Bu tatlıyı dondurmanın ilkel bir biçimini olarak kabul edersek dondurmayı İskender’in keşfettiğini söylemek de mümkün.

Dondurmanın Avrupa'ya geçişi, 13. yüzyılda Çin’i ziyaret eden Marco Polo sayesinde oluyor. Çin'de tüketilen sütlü buzlu içeceği Venedik’e götürüyor ve dondurulmuş tatlılar fikrini ortaya atıyor. 16. yüzyılın başlarında İtalya’da “water ice” adı verilen bir çeşit dondurmanın yapıldığı belirtilmiş. Araştırmacılar İtalya’da sütün balla karıştırıldıktan sonra dondurulduğunu belirten 1560 tarihli bir belgeden bahseder. İtalyan aşçıların elinde kendi kültürlerine ve damak tatlarına göre yeniden şekillenen dondurma giderek günümüz lezzetine daha yakın bir hal alıyor. Fransa'ya adım atışı Catherine de Medici sayesinde oluyor. 1676 yılında Paris’te 250 civarında dondurmacının bulunduğu tahmin ediliyor. Amerika’ya ise Thomas Jefferson tarafından 1700 yılında İngiliz kolonileri aracılığıyla girmiş.

Türklerde dondurma

Türklerde dondurma

Dondurmanın Türklerdeki gelişimi hakkında en önemli bilgileri Kâşgarlı Mahmud'un yazdığı Divan-ı Lügati’t Türk'ten öğreniyoruz. Kâşgarlı, Türklerde kayısının, eriğin, şeftalinin sıkılıp suyundan şerbet yapıldığını, bu şerbetin özellikle yaz aylarında dondurularak tüketildiğini kitabında anlatmıştır. Türklerin yaşadığı iklim serin olsa da yaz mevsiminde hava sıcaklığı yükselmiştir. 17. yüzyıldan itibaren saray sofrasından topluma taşınan dondurma ününe ün katarak evlerden sokaklara taşınıyor.

Günümüzde de Maraş dondurması olarak adlandırılan dondurma, dünyadaki örneklerinden çok farklıdır. Yakın bir zamana kadar klasik yöntemle, yani kol gücüyle hazırlanan bu dondurmanın bir özelliği bıçakla kesilecek kadar sert olmasıdır.

Sorbe, sorbet, sorbetto